Voordat je aan dit artikel begint, is het misschien goed om te weten dat dit artikel onderdeel is van een serie. Je kunt hier beginnen met het lezen van de intro & artikel 1.
In artikel 1 hebben we meer geleerd over de oorsprong en eigenschappen van geld, maar ook welke kwaliteiten hard geld van zwak geld onderscheiden. De impact van geld op de maatschappij kan zowel positief zijn bij hard geld maar ook negatief bij zwak geld. Door monetaire competitie in een vrije markt komen goederen met de kenmerken van hard geld op een natuurlijke manier bovendrijven.
Laten we in dit artikel eens kijken wat dit voor gevolgen heeft gehad.
Oorsprong van de Europese gouden tijden
Het heeft lang geduurd voordat mensen doorkregen dat ze hun tijd en energie het best konden opslaan in edelmetalen zoals zilver en goud. Zo’n 3500 jaar geleden begon de mensheid goud en zilver als geld te gebruiken. Omdat lage eenheden van waarde het makkelijkst werden uitgedrukt in zilver, werd dit het geld voor dagelijkse transacties. Goud werd het geld voor kapitaal uitgaven.
De Griekse Drachma, de Romeinse Denari, de Byzantijnse Solidus en de Arabische Dinar zijn de eerste voorbeelden van edelmetalen als geld. Ook op kleinere schaal in steden als Florence en Venetië werden edelmetalen ingezet als munteenheid. Al waren dit allemaal geen wereldwijde standaard munten, het is geen toeval dat de mensen onder deze lokale standaard van hard geld een periode kenden van voorspoed en welvaart ten opzichte van de mensen onder een zwakke monetaire standaard.
Het werd makkelijker om handel te drijven over lange afstanden omdat iedereen wist wat de waarde was van zilveren en gouden munten. Daarnaast was de waarde stabiel en moeilijk te beïnvloeden zodat men kon sparen voor de toekomst.
De uitvinding van het kompas leidde ertoe dat er steeds grotere gebieden konden worden ontdekt en internationale handel accelereerde. Vanuit de islamitische wereld, waar rente op krediet als haram (onrein/verboden) wordt gezien, werd meer en meer handel gedreven met de Mediterraanse havens.
Op de open zeeën was er geen garantie voor veiligheid en lagen piraten en zeerovers op de loer. Maar in de Mediterraanse havens werd de veiligheid van handelaren gegarandeerd zodat er vrije handel kon worden gedreven met de lokale bevolking.
Onderlinge competitie tussen Mediterraanse havens hield de havenmeesters scherp. Deze competitie in een vrije markt zorgde ervoor dat er lage belastingen werden geheven. Havenmeesters hadden een bepaalde macht verworven die ze moesten zien te behouden door onder andere aantrekkelijk te blijven voor handelaren. De havens die misbruik maakten van hun macht werden snel overgeslagen waardoor de handel via een andere haven werd binnen gevoerd.
Je kunt stellen dat door de toename in geografische handelsvrijheid gecombineerd met efficiëntere lokale samenwerking, er in de 14e eeuw de Italiaanse renaissance ontstond met briljante geesten zoals onder andere Leonardo Davinci en Michelangelo.
De impact van landbouw op de economische groei nam af door specialisatie en technologische vooruitgang.
De regio doorging een ongekende culturele bloei omdat men tijd en energie kon opslaan in hard geld en hiermee hun toekomst zeker konden stellen.
Men verwierf de tijd om zich te focussen op handel, wetenschap en culturele ontwikkeling zoals muziek, kunst, architectuur en alle andere aspecten die kenmerkend zijn voor een ontwikkelde samenleving. De nieuwe welvaart die al deze ontwikkelingen met zich meebracht, leidde tot een nieuwe economische klasse in de samenleving: de koopman.
De mentaliteit van de koopman was als het ware een lokale religie. Het maakte hen weinig uit dat christenen de vijand waren van moslims en vice versa, zolang de handel maar winstgevend was.
Alle mensen waren gelijk in de ogen van de wet en eigendomsrecht werd niet alleen gerespecteerd maar ook beschermd. Er was geen sprake van taxatie zonder representatie maar er werden lage belastingen geheven in ruil voor bescherming van koopmannen en hun handelswaar.
Tijdens de Italiaanse renaissance werd “het grootboek voor dubbel boekhouden” op grote schaal ingevoerd. In een grootboek voor dubbel boekhouden wordt zowel een debet als een credit registratie gemaakt. Bij een correcte registratie is het credittotaal gelijk aan het debettotaal en op deze manier wordt nauwkeurig bijgehouden wat de correcte de balans is.
Specifiek in Venetië combineerde men een verschillend aantal financiële aspecten tot de basis van het financiële systeem dat we tegenwoordig kennen. Het gebruik van gouden munten was bijvoorbeeld niet uitgevonden in Venetië, evenmin het Arabische cijfersysteem of dubbel boekhouden. Desalniettemin hebben zij verschillende systemen samengevoegd wat hierna de basis vormde voor banken en de huidige manier van boekhouden.
De functie van een Venetiaanse bank was echter niet het uitgeven van leningen, maar de veilige opslag van geld en het faciliteren van betalingen. Dit gebeurde op basis van onderpand in plaats van leningen vanuit de bank. In het grootboek werd bijgehouden wat de balans was, zodat er ten alle tijde voldoende reserves konden worden aangehouden voor elke account.
Globale reserve valuta's
De daaropvolgende 500 jaar ontstond er op grote schaal een strijd om monetaire macht over belangrijke handelsgebieden in de wereld. De Spanjaarden sloegen daar als eerst in omstreeks de 15e eeuw en introduceerden de Spaanse zilveren dollar als wereld reserve munt. Deze munt fungeerde als inspiratie voor de Amerikaanse dollar die we nu kennen, vandaar het $ teken. De Nederlanders namen deze positie over tijdens de Gouden Eeuw met de gulden. Frankrijk nam dit stokje over alvorens het Verenigd Koninkrijk na 1815 met de Britse pond de monetaire dienst uitmaakte in de wereld.
Gezien de eerdergenoemde effecten van het adopteren van hard geld, is het geen verrassing dat deze landen erin slaagden om hun territoriale macht uit te breiden over een groter geografisch gebied.
Het nadeel was echter dat goud en zilver door de inzet van geweld in beslag genomen kon worden.
Dit aspect creëerde een motief voor landen om oorlog te voeren en zichzelf te verrijken in plaats van handel drijven en samenwerken. Indien het financiële gewin van oorlog groter is dan de opbrengst van handel, is er vanzelfsprekend ook een grotere kans op conflict.
Aan het begin van de 19e eeuw gebruikten de meeste mensen, bedrijven en landen zilver en goud voor het aanhouden van hun financiële reserves. Aan het einde van de 19e eeuw had het grootste deel van de wereld door dat goud een betere opslag van waarde was dan zilver. In 1871 was Duitsland nog op een zilverstandaard maar zodra ze doorkregen dat ze aan koopkracht inboette ten opzichte van goud, deden ze iets slims. Ze namen hun tegoeden van Frankrijk op in goud en gebruikten dit om over te schakelen naar een goudstandaard. Sindsdien is de prijs van zilver in verval ten opzichte van goud.
China en India waren de laatste grote landen onder een zilverstandaard en hebben hier enorm veel financiële schade door opgelopen. Hun geld devalueerde ten opzichte van goud, dus o.a. Europeanen en Arabische handelaren konden in essentie zaken doen in China en India met flinke kortingen.
Vandaag de dag terugkijkend kunnen we echter verklaren waarom entiteiten met hun reserves in zilver aan koopkracht inleverden ten opzichte van entiteiten met hun reserves in goud. Goud heeft namelijk een hogere stock to flow ratio dan andere goederen doordat er een lagere inflatie is van de totale hoeveelheid in omloop.
Stock to flow is een term die helpt om schaarste aan te duiden: de hoeveelheid in omloop gedeeld door de totale hoeveelheid die kan worden geproduceerd in een jaar. Dit betekent onder andere dat het moeilijker en duurder is om goud te delven dan bijvoorbeeld zilver. Hierdoor is het aannemelijker dat goud zijn waarde behoud ten opzichte van zilver in de toekomst.
De jaarlijkse productie van goud is gemiddeld 1,5% – 2%, voor zilver was dit historisch gezien zo’n 4-5% per jaar. Momenteel zien we dat er meer vraag is naar zilver voor industriële doeleinden, dus met de huidige technologie verhoogt de hoeveelheid zilver in omloop zelfs met zo’n 30% per jaar. Ook hier zien we dus weer dat zilver kán dienen als geld, maar niet als het beste geld. De hoeveelheid goud neemt echter ook jaarlijks toe omdat goud praktisch niet te vernietigen is.
Aangezien er elk jaar meer goud in omloop is, kunnen we stellen dat er sprake is van inflatie in goud.
De oorspronkelijke definitie van inflatie is namelijk een verhoging van de hoeveelheid geld in omloop. Stijgende prijzen zijn hiervan dus slechts één van de voorbeelden van een natuurlijk gevolg.
Is goud dan wel de beste vorm van geld, of staat goud uiteindelijk hetzelfde lot te wachten als zilver?
Edelmetalen zijn duizenden jaren de standaard geweest als geld. Maar als goud de beste vorm van geld was, waarom betalen we dan nu niet met goud en hoe komt het dan dat we momenteel overheidsgeld (fiat) gebruiken?
De tekortkomingen van goud en zilver
Goud heeft aangetoond dat hard geld een positieve invloed heeft op de samenleving. Door gebruik te maken van goud profiteerde men van voordelen zoals een betrouwbaar spaarmiddel en efficiëntere handel. Het netwerkeffect van goud zorgde ervoor dat de voordelen groter werden naarmate meer mensen deze standaard adopteerden. Toch liep men tegen een aantal tekortkomingen aan waardoor de strijd om het ultieme geld nog niet gespeeld is.
Een aantal belangrijke obstakels liggen in het fysieke aspect van goud. Sommige mensen noemen goud een domme steen. Het beschermt zichzelf niet tegen diefstal en kost veel geld om grote hoeveelheden te beveiligen. Het moet verdeeld worden om erin te kunnen handelen en het duurt lang om over grote afstanden te bewegen. Tevens is er namaak goud in omloop en men weet niet precies hoeveel echt goud er in omloop of nog te delven is.
Goud is dus niet “slim” of te automatiseren in het digitale tijdperk. Er is geprobeerd dit op te lossen door goud te centraliseren maar helaas is gebleken dat er misbruik is gemaakt door mensen in hun positie van macht, ten koste van de bevolking.
De geschiedenis leert zelfs dat men na verloop van tijd helaas altijd misbruik maakte van hun positie van monetaire macht. Wie de macht heeft over de creatie en waarde van geld, heeft indirect de macht over een hele maatschappij.
Laten we hier een aantal voorbeelden van bekijken.
Aan het einde van het Romeinse tijdperk werden al door de machthebbers randjes van gouden munten afgeschaafd zodat er nieuwe munten gemaakt konden worden van de afgeschaafde stukjes. Hiermee verhoogden ze niet de hoeveelheid goud in omloop, maar wel de hoeveelheid munten in hun schatkist.
Helaas beperkte dit soort misbruik zich niet tot het verre verleden, in 1965 werd door de Verenigde Staten een zelfde soort trucje uitgevoerd. Ze verlaagden de hoeveelheid zilver per munt van 90% tot 40% terwijl ze aan beide munten nog dezelfde waarde toekenden. Hierdoor werd de circulatie van de munt met de laagste hoeveelheid zilver verhoogd, terwijl men de munt met de hoogste hoeveelheid zilver spaarde. Deze vormen van inflatie zijn een indirecte belasting op de samenleving, ten gunste van de makers van nieuwe munten. Ze kunnen deze namelijk als eerste uitgeven, voordat de economie via prijssignalen doorkrijgt dat er een verandering in de hoeveelheid munten heeft plaatsgevonden.
Één van de grootste tekortkomingen van goud is dat het door zijn fysieke natuur keer op keer in beslag wordt genomen door middel van dwang, misbruik van macht en geweld. Er zijn slechts een aantal landen ter wereld waar iemand zijn goud de afgelopen 100 jaar in een bank kon bewaren zonder dat het uiteindelijk in beslag werd genomen. Corrupte politici en rebellen namen goud in beslag in Afrika. Communistische regimes in o.a. Rusland en China namen het goud van hun bevolking in beslag na een politieke wissel van de macht. Men zou het zijn kwijtgeraakt in o.a. Oost-Europa, Japan en Zuid-Amerika. De nazi’s namen goud in beslag in Europa tijdens WOII. Zelfs in Amerika heeft de overheid het privé bezit van goud verboden in 1933 met executie order 6102. Men kon zijn goud verkopen aan de overheid voor $20.67 per ons en na de ingang van het verbod revalueerde de overheid de prijs van goud naar $35.- per ons.
Er zijn ook nog andere tekortkomingen van edelmetalen die meer te maken hebben met het gebrek aan gebruiksgemak, zoals dagelijkse betalingen met gouden munten. Om dit op te lossen werden valuta’s ingezet die in de eerste instantie qua waarde werden gekoppeld aan goud.
Jammer genoeg is gebleken dat centrale banken en overheden niet te vertrouwen waren om hier op een eerlijke manier verantwoordelijkheid voor te dragen. Na verloop van tijd werden de valuta's van de goudstandaard afgehaald en werd er geld gecreëerd door simpelweg de printer aan te zetten. Er stond geen goud meer tegenover. Dit wil niet zeggen dat niemand te vertrouwen is. Maar omdat er simpelweg een mogelijkheid is om geld te devalueren ten gunste van de beleidsmakers, is er een enorm risico voor miljoenen mensen onder dit centraal aangestuurde bewind. Het gaat er niet eens meer om hoeveel geld er word gecreëerd, maar om het feit dat het kan.
Jammer genoeg zijn er alleen maar voorbeelden in de geschiedenis waar dit vertrouwen in centrale autoriteiten na verloop van tijd werd misbruikt.
Regels en wetten bleken op lange termijn net zo makkelijk gebroken en veranderd te kunnen worden door nieuwe mensen met andere bedoelingen. Zoals geschiedenisboeken vaak zijn herschreven door de overwinnaars, zo worden ook valuta’s gedevalueerd door mensen in een positie van macht.
Of de motivatie uit goede bedoelingen, eigenbelang of zelfs onkunde was, is irrelevant. Het devalueren van geld, is het devalueren van de tijd en energie van mensen die er hard voor hebben gewerkt. Niemand zou deze positie van macht moeten kunnen hebben over anderen.
Bedankt voor het lezen van artikel 2 uit een serie over geld en de invloed hiervan op onze maatschappij. Laat me weten wat je ervan vindt en deel het met je vrienden indien je het leerzaam vond!
Je zou zeggen dat de positieve impact van hard geld mensen zou motiveren om geen zwak geld te gebruiken. Toch misten we nog iets in edelmetalen wat mensen heeft gedreven naar overheids valuta’s (fiat). Artikel 3 gaat daarom in op de schaduwkant van menselijke invloed via monetair beleid. Dit wordt een eye-opener!
Lees hier het volgende artikel!
Dank je wel voor het lezen van dit artikel! Mijn artikelen zijn educatief van aard en gebaseerd op verifieerbare bronnen die ik gebruikt heb voor mijn werk. Ik hoop dat ze nuttig zijn en je inspireren te bouwen aan een betere toekomst. Ben je op zoek naar meer informatie lees dan ook mijn andere artikelen. Bezoek mijn dienstenpagina wanneer je persoonlijke hulp wilt omtrent Bitcoin en op mijn partnerspagina vind je exclusieve kortingscodes op Bitcoin producten. Ook kun je hier je eigen Bitcoin toolkit samenstellen! Bekijk de pagina's Bitcoin kopen, hardware wallets, software tools of bekijk de selectie Bitcoin boeken. Ben je klaar met de fiat wereld, dan zoek je hier je nieuwe Bitcoin baan!
Doneer hier een paar Satoshi's als bedankje voor het schrijven van dit artikel! Schrijf je ondertussen in voor mijn nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van nieuws, artikelen en speciale aanbiedingen die ik voor jullie selecteer!